Zaćma – objawy, przyczyny i leczenie choroby oczu

Schorzenie zwane zaćmą jest postępującą przypadłością polegającą na zmętnieniu soczewki oka, co skutkuje znaczącym osłabieniem ostrości widzenia, przypominając spoglądaniu przez zaparowane lub zamarznięte okno. Choroba ta znacząco utrudnia chociażby czytanie, prowadzenie auta, a nawet dostrzeganie zmian w mimice osób znajdujących się w pobliżu.

Zaćma z reguły rozwija się powoli i na wczesnym etapie schorzenia nie zaburza widzenia. Z czasem jednak zmiany chorobowe postępują i znacząco utrudniają normalne funkcjonowanie. Przy zaćmie w początkowej fazie silniejsze oświetlenie oraz okulary korekcyjne będą wystarczające, aby zachować ostrość widzenia. Bardziej zaawansowane stadium wymaga natomiast często interwencji chirurgicznej.

Rodzaje zaćmy

Wyróżnia się kilka typów tego schorzenia. Są nimi:

• zaćma jądrowa – na początkowym etapie może powodować zwiększony efekt krótkowzroczności lub też chwilową poprawę widzenia np. w czasie czytania. Z czasem jednak kolor soczewki gęstnieje, zaciemniając widzenie. Wraz z postępem schorzenia następuje żółknięcie lub brązowienie soczewki, co prowadzi do zwiększenia trudności w rozróżnianiu kolorów;
• zaćma kolorowa – dotyczy samych krawędzi soczewki, odznacza się na początkowym etapie klinowatym zmętnieniem lub smugami na zewnętrznej krawędzi kory soczewki. Postęp choroby to rozszerzenie smug do środka, co zakłóca światło przechodzące przez środek soczewki;
• zaćma wrodzona – schorzenie o podłożu genetycznym lub związanym z zakażeniem wewnątrzmacicznym bądź urazem. Wpływ na jej wystąpienie może mieć także dystrofia miotoniczna, galaktozemia, neurofibromatoza typu 2 lub też różyczka;
• zaćma podtorebkowa tylna – na początku widoczna jako niewielki punkt nieprzezroczysty zlokalizowany na tyle soczewki, rozwija się szybciej niż inne typy. Często powoduje problemy z czytaniem, ogranicza widzenie w jasnym świetle, a także daje efekt poświaty wokół świateł (szczególnie widoczna w nocy).

Objawy zaćmy

Oznaki oraz symptomy tego schorzenia obejmują najczęściej:

• zmętnienie i niewyraźne widzenie, a także osłabienie ostrości widzenia w nocy,
• zwiększona wrażliwość na światło oraz odblaski,
• wymagane jaśniejsze światło w czasie czytania oraz codziennych czynności,
• dodatkowa poświata wokół świateł,
• efekt podwójnego widzenia w jednym oku,
• blednięcie kolorów lub ich żółknięcie.

Wczesna faza to z reguły zmętnienie niewielkiej części soczewki, często niedostrzegalne. Wraz z postępem zaćmy dochodzi do zwiększenia się obszaru zmętnienia, co prowadzi do zniekształcenia światła przechodzącego przez soczewkę.

Przyczyny zaćmy

Większość zaćm rozwija się w wyniku starzenia lub urazu, który zmienia tkankę stanowiącą budulec soczewki oka. Białka oraz włókna znajdujące się w soczewce zaczynają się rozpadać, co w konsekwencji powoduje zamglone i mętne widzenie.

Na zwiększenie ryzyka wystąpienia zaćmy wpływają:

• zaburzenia genetyczne,
• schorzenia oczu i przebyte operacje,
• cukrzyca,
• wiek pacjenta,
• palenie papierosów,
• otyłość,
• wysokie ciśnienie krwi,
• picie nadmiernej ilości alkoholu.
• długotrwałe przyjmowanie leków sterydowych.

Kiedy udać się do lekarza?

Warto skonsultować się z lekarzem, gdy zauważymy jakiekolwiek zmiany w swoim widzeniu. Dotyczy to m.in.:

• efektu podwójnego widzenia lub błysków światła,
• napadających i nagłych dolegliwości bólowych oczu czy też głowy.

Im wcześniej rozpoznamy zaćmę, tym skuteczniej będziemy mogli podjąć leczenie związane z jej początkowymi objawami.

Usunięcie zaćmy metodą chirurgiczną zawsze powinno odbywać się na podstawie konsultacji z lekarzem i z reguły wybierane jest w zaawansowanym stadium schorzenia lub gdy leczenie zachowawcze nie przynosi odpowiednich efektów.

Często rekomendowanym rozwiązaniem dla pacjentów, którzy chcą uniezależnić się od okularów czy też soczewek, jest wszczepiana wewnątrzgałkowo soczewka trójogniskowa.

Profilaktyka

Obecnie żadne badania nie udowodniły, w jaki sposób można zapobiec zaćmie lub spowolnić jej postęp. Sugestie lekarzy pozwalają jednak zminimalizować ryzyko wystąpienia tego schorzenia – odpowiednia profilaktyka dotyczy:

• regularnego badania wzroku – pomocne w wykryciu zaćmy i innych schorzeń związanych z oczami na możliwie wczesnym stadium;
• rzucenia palenia papierosów;
• kontrolowania i monitorowania chorób, których występowanie zwiększa ryzyko zaćmy, jak chociażby cukrzyca czy też nadciśnienie tętnicze;
• ograniczenia spożycia alkoholu;
• noszenia okularów przeciwsłonecznych;
• odpowiedniego odżywiania się, diety bogatej w witaminy i minerały, przede wszystkim owoce i warzywa zawierające duże ilości antyoksydantów.