Hemoroidy to struktury naczyniowe w obrębie kanału odbytu, które pomagają w kontrolowaniu wydalania stolca. Mogą ulec powiększeniu lub zapaleniu, co prowadzi do powstania żylaków.
W medycynie rozróżnia się dwa główne rodzaje hemoroidów: wewnętrzne i zewnętrzne. Hemoroidy wewnętrzne znajdują się wewnątrz kanału odbytu i zwykle nie są widoczne na zewnątrz, podczas gdy hemoroidy zewnętrzne są widoczne na zewnątrz i mogą powodować bardziej uciążliwe objawy.
Przyczyny hemoroidów
Napięcie podczas wypróżniania
Jedną z głównych przyczyn powstawania guzków krwawniczych jest nadmierne napięcie podczas wypróżniania. Nadmierny wysiłek zwiększa ciśnienie w żyłach odbytu, co może prowadzić do ich powiększenia i zapalenia. Długotrwałe zaparcia są częstym problemem, który prowadzi do takich napięć.
Długotrwałe siedzenie
Długotrwałe siedzenie, zwłaszcza w niewłaściwej pozycji, zwiększa nacisk na żyły w okolicach odbytu. Osoby spędzające wiele godzin dziennie na siedząco, zwłaszcza na twardych powierzchniach, mogą być bardziej narażone na hemoroidy.
Ciąża
Kobiety w ciąży są bardziej podatne na hemoroidy z powodu zwiększonego ciśnienia wywieranego przez rosnącą macicę na żyły odbytu. Dodatkowo, zmiany hormonalne mogą osłabiać ściany naczyń krwionośnych, co zwiększa ryzyko ich powiększenia.
Otyłość
Otyłość jest istotnym czynnikiem ryzyka hemoroidów, ponieważ nadmierna masa ciała wywiera dodatkowy nacisk na okolice odbytu. To może prowadzić do wzrostu ciśnienia w żyłach oraz ich powiększenia.
Dieta uboga w błonnik
Niewłaściwa dieta, szczególnie uboga w błonnik, prowadzi do zaparć, co zwiększa ryzyko powstawania hemoroidów. Błonnik pomaga w tworzeniu miękkiego stolca, który łatwiej przechodzi przez jelita.
Wiek
Ryzyko wystąpienia hemoroidów wzrasta z wiekiem. Z wiekiem tkanki, które podtrzymują żyły odbytu, mogą osłabnąć i rozciągnąć się, co zwiększa ryzyko ich powiększenia.
Czynniki genetyczne
Hemoroidy mogą mieć również podłoże genetyczne. Osoby, które mają w rodzinie przypadki hemoroidów, mogą być bardziej narażone na ich rozwój.
Objawy hemoroidów
Objawy hemoroidów mogą się różnić w zależności od ich rodzaju i stopnia zaawansowania.
Żylaki odbytu wewnętrzne
Hemoroidy wewnętrzne znajdują się wewnątrz kanału odbytu i są mniej widoczne. Objawy to:
- Krwawienie: najczęściej jasnoczerwona krew na papierze toaletowym lub w muszli klozetowej.
- Ból: zazwyczaj ból występuje w przypadku wypadnięcia guzka krwawniczego.
- Swędzenie: może występować sporadycznie w przypadku podrażnienia.
Żylaki odbytu zewnętrzne
Hemoroidy zewnętrzne znajdują się poza kanałem odbytu i mogą powodować bardziej uciążliwe objawy, w tym:
- Ból: intensywny ból, szczególnie podczas siedzenia lub wypróżniania.
- Swędzenie: świąd i podrażnienie skóry wokół odbytu.
- Obrzęk: obrzęk w okolicach odbytu, spowodowany powiększonymi naczyniami krwionośnymi.
Żylaki odbytu wypadnięte
W zaawansowanych przypadkach hemoroidy wewnętrzne mogą wypaść poza kanał odbytu, co prowadzi do powstania hemoroidów wypadniętych. Objawy obejmują:
- Silny ból: ból jest zazwyczaj bardziej intensywny w porównaniu do hemoroidów wewnętrznych.
- Trudności w siedzeniu: wypadnięte hemoroidy mogą powodować znaczny dyskomfort podczas siedzenia.
Leczenie hemoroidów
Leczenie domowe
Leczenie domowe jest często skuteczne w przypadku łagodnych hemoroidów i może obejmować następujące metody:
- Dieta bogata w błonnik: wprowadzenie większej ilości błonnika do diety pomaga w regulacji wypróżnień i zmniejsza ryzyko zaparć. Błonnik można znaleźć w owocach, warzywach, pełnoziarnistych produktach zbożowych oraz nasionach.
- Picie dużej ilości wody: utrzymywanie odpowiedniego nawodnienia organizmu sprawia, że stolec staje się miększy i łatwiejszy do wydalenia, co zmniejsza nacisk na hemoroidy.
- Siedzące kąpiele: siedzące kąpiele w ciepłej wodzie przez około 10-15 minut, kilka razy dziennie, mogą pomóc w złagodzeniu bólu, świądu i obrzęku.
- Unikanie długiego siedzenia: ograniczenie czasu spędzanego na siedzeniu, zwłaszcza w toaletach, może pomóc zmniejszyć nacisk na hemoroidy i zapobiec ich pogorszeniu.
Leczenie farmakologiczne
W przypadku bardziej uciążliwych objawów, lekarze mogą zalecić różne leki, które pomagają złagodzić dolegliwości związane z hemoroidami:
- Maści i kremy: maści oraz kremy dostępne bez recepty zawierają składniki takie jak hydrokortyzon, które pomagają zmniejszyć stan zapalny i świąd.
- Czopki: czopki doodbytnicze są często stosowane w leczeniu hemoroidów wewnętrznych. Zawierają substancje łagodzące ból, obrzęk i świąd.
- Leki przeciwbólowe: leki takie jak paracetamol lub ibuprofen mogą być stosowane w celu złagodzenia bólu i dyskomfortu.
Leczenie zabiegowe
W przypadkach, gdy leczenie domowe i farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych rezultatów, mogą być wymagane bardziej inwazyjne metody leczenia:
- Skleroterapia: polega na wstrzyknięciu roztworu chemicznego w hemoroidy, co prowadzi do ich zasklepienia i zmniejszenia.
- Ligacja gumowa: procedura ta polega na założeniu gumki wokół podstawy guzka, co powoduje odcięcie dopływu krwi i ostateczne obumarcie żylaków.
- Koagulacja w podczerwieni: ta procedura wykorzystuje promieniowanie podczerwone do zniszczenia tkanki hemoroidalnej, co prowadzi do jej zaniknięcia.
- Hemoroidektomia: w zaawansowanych przypadkach może być konieczne chirurgiczne usunięcie hemoroidów. Hemoroidektomia jest skuteczna, ale wiąże się z dłuższym okresem rekonwalescencji.
Profilaktyka w przypadku hemoroidów
Zapobieganie guzkom krwawniczym jest możliwe poprzez wprowadzenie kilku prostych zmian w stylu życia i diecie:
- Dieta bogata w błonnik: regularne spożywanie produktów bogatych w błonnik jest niezbędne dla utrzymania zdrowych nawyków wypróżniania i zapobiegania zaparciom.
- Aktywność fizyczna: regularna aktywność fizyczna, nawet w postaci codziennych spacerów, może pomóc w regulacji pracy jelit i zapobieganiu hemoroidom.
- Unikanie długotrwałego siedzenia: przerwy w pracy siedzącej, unikanie długiego siedzenia na toalecie oraz zmniejszenie ogólnego czasu spędzanego w pozycji siedzącej mogą pomóc w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia hemoroidów.
- Utrzymywanie odpowiedniego nawodnienia: pij dużo wody, aby utrzymać stolec w odpowiedniej konsystencji i uniknąć zaparć.
Źródła:
- Niddk.nih.govNational, „Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK)”
- Mayoclinic.org, „Hemorrhoids – symptoms causes”
- American Society of Colon and Rectal Surgeons, „Hemorrhoids”
- WebMD, „Hemorrhoids”